Substytucja hormonalna

Niewiele jest zagadnień medycznych, co do których panuje tak duża różnica zdań, jak w przypadku leczenia dolegliwości związanych z menopauzą. W centrum tej dyskusji znajduje się stosowana w medycynie klasycznej hormonalna terapia zastępcza (HTZ), ktora jest jednym z wielu "rozwiązań" w leczeniu objawów w okresie menopauzy. Około 96% kobiet doświadcza objawów menopauzy, ale u około 35% objawy te są tak silne, że szukają pomocy. Zazwyczaj najpierw siegają po domowe sposoby leczenia, a z czasem udają się do lekarza rodzinnego.

Tylko 5% lekarzy pierwszego kontaktu przyjmuje kobiety, które zgłaszają się do nich z prośbą o pomoc w związku z objawami menopauzy. Powszechnie mówi sie, że jest to proces naturalny i że kobiety nie powinny się skarżyć.

Albo jest to strach przed hormonami.

Medycyna tradycyjna jest bardzo silnie ukierunkowana na farmaceutyki, ktorych celem jest jak najszybsze stłumienie ostrych objawów, a nie postrzeganie symptomów jako oznak, że coś się zmienia u podstaw.

W medycynie konwencjonalnej menopauza była raczej postrzegana jako "choroba, którą należy leczyć", która powinna jak najszybciej minąć, a jej objawy powinny być jak najbardziej stłumione. Z tego punktu widzenia odkrycie syntetycznych hormonów, które mogłyby korygować zaburzenia równowagi hormonalnej u kobiet w okresie menopauzy, było jednym z najbardziej spektakularnych odkryć współczesnej medycyny. HTZ pomogła milionom kobiet, które były całkowicie załamane, gdy weszły w okres menopauzy. Kobiety, które cierpiały tak bardzo i tak dotkliwie, że jakość ich życia uległa znacznemu pogorszeniu. W przeszłości HTZ była rozwiązaniem w przypadku poważnych dolegliwości menopauzalnych. Równowaga hormonów żeńskich jest jednak niezwykle delikatnym systemem, który należy traktować z wielką ostrożnością. W przypadku łagodnych dolegliwości można najpierw rozważyć inne metody leczenia.

Hormonalna terapia zastępcza może mieć nieprzyjemne skutki uboczne. Należą do nich migrenowe bóle głowy, zawroty głowy, zatrzymanie płynów w organizmie oraz, przy długotrwałym stosowaniu, ryzyko wystąpienia raka związanego z estrogenami: głównie raka piersi i szyjki macicy.

NA SZCZĘŚCIE Z BIEGIEM LAT TERAPIA HORMONALNA BARDZO SIĘ ROZWINĘŁA, A LEKARZE CORAZ CZĘŚCIEJ PRZESTAWIAJĄ SIĘ NA STOSOWANIE HORMONÓW BIOIDENTYCZNYCH. SĄ ONE NIE TYLKO ZNACZNIE LEPIEJ PRZYSWAJANE PRZEZ ORGANIZM, ALE TAKŻE STANOWIĄ ZNACZNIE MNIEJSZE ZAGROŻENIE DLA ZDROWIA.

W hormonalnej terapii zastępczej bardzo ważne jest zatem rozróżnienie między hormonami syntetycznymi a hormonami bioidentycznymi. Hormony bioidentyczne są z dużym powodzeniem stosowane w nowoczesnej medycynie przez endokrynologów i specjalistów od hormonów w przypadku schorzeń spowodowanych brakiem równowagi hormonalnej lub niedoborami hormonalnymi, np. w przypadku przewlekłego zmęczenia, chorób tarczycy, wyczerpania nadnerczy i depresji.

Dzięki hormonom możemy dziś dokonywać wielkich rzeczy w odniesieniu do konkretnych problemów, w przypadku których profilaktyka lub naturalne wsparcie nie przynoszą rezultatów. U kobiet, które przechodzą wczesną menopauzę (np. po usunięciu jajników lub macicy), konieczne jest nawet zalecenie terapii hormonalnej. Ważne jest jednak, aby robić to z odpowiednią wiedzą i odpowiedzialnością: terapia hormonalna jest ekscytującym, ale złożonym tematem, w którym prawidłowe dawkowanie ma ogromne znaczenie.

Światowy kongres na temat terapii hormonalnej w okresie menopauzalnym (MHT) oświadcza:

MHT - menopauzalna terapia hormonalna - jest najskuteczniejszą metodą leczenia typowych objawów menopauzalnych: uderzeń gorąca i nadmiernego pocenia się. Dotyczy to kobiet w każdym wieku. Korzyści ze stosowania MHT przewyższają ewentualne ryzyko u kobiet w wieku poniżej 60 lat i/lub w ciągu 10 lat od menopauzy (ostatniej miesiączki).
MHT jest skuteczna i odpowiednia w zapobieganiu osteoporotycznym złamaniom kości u kobiet ze zwiększonym ryzykiem osteoporozy, które są młodsze niż 60 lat i/lub w ciągu 10 lat od menopauzy.
Dane z rzetelnych badań naukowych wskazują, że MHT z zastosowaniem wyłącznie estrogenów zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia, a także zmniejsza śmiertelność całkowitą u kobiet poniżej 60. roku życia i/lub w ciągu 10 lat od menopauzy. Dane z tej grupy badawczej dotyczące łącznego stosowania estrogenu i progestagenu wykazują podobną tendencję w zakresie śmiertelności, przy czym większość randomizowanych badań klinicznych nie wykazała ani znaczącego wzrostu, ani spadku częstości występowania choroby wieńcowej.
Miejscowa (stosowana dopochwowo) terapia estrogenami w małej dawce jest preferowana u kobiet, u których występują jedynie objawy suchości pochwy lub związany z nią dyskomfort podczas współżycia.
Estrogen podawany jako jedyny środek jest odpowiedni dla kobiet, którym usunięto macicę. Połączenie z progestagenem lub progesteronem jest konieczne tylko wtedy, gdy obecna jest macica.
Wybór MHT jest decyzją indywidualną, w której poprawa jakości życia i znaczenie przypisywane profilaktyce muszą być zestawione z osobistymi czynnikami ryzyka, takimi jak wiek, liczba lat po menopauzie oraz ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, zawału mózgu, choroby niedokrwiennej serca i raka piersi.
Ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i zawału mózgu wzrasta wraz ze stosowaniem doustnej MHT, ale ryzyko bezwzględne jest bardzo małe u kobiet w wieku poniżej 60 lat. Badania obserwacyjne wykazały mniejsze ryzyko w przypadku podawania estrogenów przez skórę.
Wzrost ryzyka zachorowania na raka piersi u kobiet w wieku powyżej 50 lat związany z MHT jest zagadnieniem złożonym. Ten wzrost zachorowań na raka sutka jest związany przede wszystkim ze stosowaniem skojarzonej MHT. Ryzyko związane z MHT jest niewielkie i zmniejsza się ponownie po zaprzestaniu stosowania MHT.
Dawkowanie i czas trwania MHT powinny być zgodne z celem leczenia i związanymi z nim kwestiami bezpieczeństwa oraz powinny być ustalane indywidualnie.
Systemowa MHT jest zalecana u kobiet z przedwczesną menopauzą (POI, primary ovarian insufficiency) co najmniej do czasu osiągnięcia średniego naturalnego wieku menopauzy (51 lat w Holandii).
Stosowanie indywidualnie dobranych bioidentycznych hormonów
Nie zaleca się stosowania bioidentycznej terapii hormonalnej (jak ma to miejsce w USA).
Aktualne dane nie potwierdzają bezpieczeństwa stosowania MHT u kobiet, które chorowały na raka piersi.
Przełożył B. Havenith